Con
người được gọi tới hưởng
hạnh phúc, nhưng bị thương v́ tội, nên
cần ơn cứu độ của Thiên Chúa. Đức
Kitô mang ơn cứu độ đến cho con người
qua lề luật để dẫn dắt họ và ân
sủng để nâng đỡ họ (1949).
Luật
luân lư là tác phẩm của Sự Khôn Ngoan của Thiên Chúa.
Nó như lời Cha
dạy con, như một phương pháp giáo dục
của Thiên Chúa. Nó quy
định cho ta những con đường, những nguyên
tắc sống, đưa đến hạnh phúc mà Ngài
đă hứa, cấm ta đi đường xấu.
Tuy là những mệnh lệnh nhưng cũng là
những lời hứa đáng cho ta quư mến.
Luật là quy tắc sống, được quyền
bính hợp pháp ban hành để phục vụ công ích. Luật
luân lư là một trật tự hợp lư được
Tạo Hóa thiết lập để các thụ tạo
đạt tới lợi ích và cứu cánh của chúng. Có
nhiều cách diễn tả luật luân ly như: luật vĩnh
cửu của Thiên Chúa; luật tự nhiên; luật
mặc khải gồm Luật Cũ và Luật Mới hay
luật Tin Mừng; sau cùng dân luật và giáo luật.
Luật luân lư được viên măn và thống
nhất trong Đức Kitô, là hiện thân, và cùng đích
của lề luật (1950-1953).
I.
Luật
luân lư tự nhiên (1954-1960)
Luật
tự nhiên được Thiên Chúa ghi trong tâm hồn
mọi người. Nó là
nền tảng giúp ta dùng lư trí mà nhận ra điều
tốt và xấu, thật và giả.
Nó vạch cho ta con đường phải theo để
làm điều tốt và đạt tới cùng đích. Nó
nêu ra những mệnh lệnh đầu tiên và chính
yếu điều khiển đời sống luân lư. Trọng
tâm của nó là ḷng khao khát và tùng phục Thiên Chúa, cùng
cảm thức về tha nhân như b́nh đẳng với
ḿnh. Luật này được
tŕnh bày trong Mười Điều Răn. Được
gọi là tự nhiên không phải v́ rút ra từ thế
giới tự nhiên, nhưng được Thiên Chúa ghi
trong ḷng mỗi người và được lư trí xác
nhận. Nó có giá trị
phổ quát mà mọi người phải theo. Luật
này nói lên phẩm giá con người và xác định
nền tảng các quyền lợi và bổn phận cơ
bản của con người. Dù
các nền văn hóa có khác nhau, nó vẫn là một quy
tắc nối kết con người với nhau, đặt
cho họ những nguyên tắc chung, vượt trên
mọi khác biệt. Luật
tự nhiên bất biến và trường tồn qua
mọi thời đại. Nó
là công tŕnh của Tạo Hóa, cho ta những nguyên tắc
cơ bản để thiết lập các quy tắc luân lư.
Nó cũng đặt
nền móng luân lư cho việc kiến tạo cộng đoàn
nhân loại; và cung cấp cơ bản cần thiết cho
luật dân sự. Nó là cơ
sở Thiên Chúa dọn sẵn và thích hợp với công
tŕnh của Chúa Thánh Thần để con người
đón nhận luật mặc khải và ân sủng.
II.
Luật
Cũ (1961-1964)
Thiên
Chúa đă mặc khải cho dân Israel Luật của Ngài
để chuẩn bị cho Đức Kitô.
Luật Môsê nêu ra nhiều chân lư mà lư trí tự nhiên
có thể đạt tới. Nó
là bước đầu của luật mặc khải. Những
mệnh lệnh luân lư được tóm tắt trong Mười
Điều Răn, nền tảng cho ơn gọi làm người.
Các điều răn ấy ngăn cấm những ǵ
nghịch lại t́nh yêu đối với Thiên Chúa và tha
nhân, cùng ấn định những đ̣i hỏi chính
yếu của t́nh yêu ấy. Mười
Điều Răn là ánh sáng cho lương tâm mọi người,
giúp họ nhận ra tiếng gọi và những con
đường của Thiên Chúa, và bảo vệ họ
khỏi sự dữ. Theo
truyền thống Kitô giáo th́ nó chưa hoàn thiện v́
chỉ cho thấy điều phải làm, nhưng không ban
ân sủng để chu toàn. Tuy
nhiên, nó là bước chuẩn bị giúp dân Chúa cũng
như mỗi Kitô hữu sẵn sàng hoán cải và tin vào
ơn Cứu Độ. V́ là
Lời Thiên Chúa, nó là một giáo huấn vĩnh cửu
tiên báo công tŕnh Đức Kitô sẽ thực hiện để
giải thoát ta khỏi tội lỗi, cung cấp cho Tân
Ước những h́nh ảnh, tiên trưng, và biểu tượng,
để diễn tả đời sống theo Thánh
Thần. Cuối cùng, các
sách giáo huấn và các ngôn sứ, bổ túc và hướng
luật cũ đến Tân Ước và Nước
Trời.
III.
Luật
Mới hay luật Tin Mừng (1965-1986)
Luật
mới hay luật Tin Mừng là sự hoàn hảo ở
đời này của luật Thiên Chúa, luật tự nhiên
và luật mặc khải. Đây
là luật của Đức Kitô, được tŕnh bày cách
đặc biệt trong Bài Giảng Trên Núi, mà cũng là công
tŕnh của Thánh Thần. Luật
Mới là ân sủng Chúa Thánh Thần ban cho các tín hữu
nhờ tin vào Đức Kitô. Đức
Kitô dùng Bài Giảng Trên Núi để dạy ta điều
phải làm, và các bí tích để thông ban ân sủng giúp
ta thực hiện. Luật
Tin Mừng trổi vượt và kiện toàn Luật Cũ.
Nơi các Mối Phúc
Thật, Luật Mới dành cho những ai sẵn sàng tin tưởng
đón nhận niềm hy vọng mới: những người
nghèo, khiêm tốn, đau khổ, có tâm hồn trong
sạch, bị bách hại v́ Đức Kitô.
Như thế Luật Mới mở ra những con
đường của Nước Trời. Luật
Mới hoàn tất các điều răn của Luật Cũ.
Bài Giảng Trên Núi không hủy bỏ hay giảm giá
trị Luật Cũ, mà c̣n khai thông những tiềm năng,
và làm nổi bật những đ̣i hỏi mới của
Luật ấy. Luật
Mới làm sáng tỏ toàn bộ chân lư về Thiên Chúa và
con người trong Luật Cũ. Nó
không thêm những điều răn mới bề ngoài, nhưng
canh tân tâm hồn là nơi phát xuất mọi hành vi, ư tưởng
và nhân đức. Tin
Mừng đưa Luật Cũ tới viên măn khi dạy
ta nên hoàn thiện như Cha trên trời, tha thứ cho
kẻ thù, và cầu nguyện cho những người bách
hại ta. Luật Mới
dạy ta thực thi các hành vi tôn giáo như bố thí,
cầu nguyện và chay tịnh, nhưng chỉ qui hướng
về Thiên Chúa Cha mà thôi. Kinh
Lạy Cha là lời cầu nguyện của những người
sống theo luật mới (1965-1969).
Luật
Tin Mừng đ̣i chúng ta chọn lựa dứt khoát và
thực hành các lời Chúa dạy. Luật này được
tóm lược trong Luật Vàng.
Toàn bộ luật Tin Mừng thu gọn trong điều
răn mới của Đức Kitô là chúng
ta hăy yêu thương nhau như Người đă yêu thương
chúng ta. (1970)
Thêm
vào Bài Gảng Trên Núi của Chúa là giáo lư về luân lư
của các Tông Đồ như trong Rm 12,15; 1Cr 12-13; Cl 3-4;
Eph 4-5; v.v.... Các lời này truyền lại giáo huấn
của Chúa với thẩm quyền của các Tông Đồ,
đặc biệt trong việc tŕnh bày các nhân đức
xuất phát từ đức tin vào Đức Kitô, và
được đức mến là ân sủng chính
của Chúa Thánh Thần làm cho sống động. Các
giáo huấn này cũng dạy ta giải quyết những
vấn đề lương tâm theo ánh sáng của sự
tương quan giữa ta với Đức Kitô và với
Hội Thánh. Luật
Mới được gọi là luật
yêu thương v́ dạy ta hành động theo t́nh yêu
mà Thánh Thần thông ban, hơn là v́ sợ hăi.
Luật Mới được gọi là luật
ân sủng v́ nhờ đức tin và các bí tích ta
nhận được sức mạnh của ân sủng
để hành động. Luật
Mới là luật tự do
v́ giải thoát ta khỏi những trói buộc về nghi
thức và pháp lư cũ, giúp ta hành động theo sự
thôi thúc của đức ái, và sau hết nâng ta từ t́nh
trạng tôi tớ lên bậc bạn hữu của Đức
Kitô. Ngoài các giới
luật, Luật Mới c̣n có những lời khuyên Tin
Mừng. Các lời khuyên
này nhằm loại bỏ những điều dù không
nghịch với đức ái nhưng có thể cản
trở đức ái phát triển.
Luật Mới đạt
tới mức hoàn hảo trong giới luật mến Chúa
yêu người. Các
lời khuyên giới thiệu những con đường
thẳng, những phương thế thuận lợi và
được thực hành tùy theo ơn gọi của
mỗi người (1971-1986).