I.
Quyền
Bính (1897-1904)
Xă
hội loài người sẽ không có trật tự và
thịnh vượng nếu thiếu những người
cầm quyền hợp pháp để bảo tồn các
định chế và phục vụ công ích một cách
đầy đủ. Mọi
cộng đoàn nhân loại đều cần có một
quyền bính để quản trị nó.
Quyền bính này đặt nền tảng trên
bản tính con người, và cần thiết để
tạo sự thống nhất cho cộng đoàn. Vai tṛ
của nó là bảo đảm tối đa cho công ích xă
hội. Quyền bính phát xuất từ Thiên Chúa.
Bổn phận vâng phục đ̣i buộc mọi người
phải tôn trọng quyền bính cho xứng hợp
(1897-1900).
Về
mặt luân lư, các thể chế chính trị có thể khác
nhau, miễn sao các thể chế này mang lại lợi ích
chính đáng cho cộng đoàn đă thừa nhận chúng.
Các thể chế có
bản chất trái ngược với luật tự nhiên
và các quyền căn bản của con người, th́ không
thể đem lại công ích cho những quốc gia theo
thể chế đó. Về
mặt luân lư, không phải người cầm quyền làm
ǵ cũng hợp pháp. Họ
phải hành động cho công ích Quyền bính chỉ
được hành xử hợp pháp khi mưu cầu công
ích cho tập thể liên hệ, và đạt tới
mục đích ấy bằng các phương thế mà luân
lư cho phép. Nếu các nhà
lănh đạo đưa ra những luật bất công hay
sử dụng những biện pháp trái luân lư, lương
tâm không buộc phải tuân theo (1901-1904).
II.
Công
Ích (1905-1912)
Con
người có tính xă hội, nên lợi ích cá nhân
phải đặt trong tương quan với lợi ích
chung. Lợi ích chung
chỉ có thể được xác định trong tương
quan với nhân vị. Công
ích là toàn bộ những điều kiện của đời
sống xă hội cho phép các phần tử có thể đạt
tới sự hoàn hảo riêng một cách đầy đủ
và dễ dàng hơn. Nó
gồm ba nguyên lư thiết yếu:
ü
Công
ích phải tôn trọng con người
v́ họ là người. Nó
cho con người thực thi các quyền tự do
thiết yếu để phát triển ơn gọi làm
người.
ü
Công
ích phải gồm
an sinh xă hội và phát
triển cộng đồng.
Chính quyền phải giúp con người có
những nhu cầu cần thiết như thức ăn,
quần áo, sức khoẻ, việc làm….
ü
Công
ích c̣n phải có ḥa b́nh,
nghĩa là một trật tự đúng đắn và và
ổn định. Công
ích đặt nền tảng cho quyền tự vệ chính
đáng của cá nhân và tập thể.
Công
ích được thực hiện trọn vẹn nhất
trong cộng đồng chính
trị. Vai tṛ của
quốc gia là bảo vệ và vận động cho công ích
của xă hội dân sự, của các công dân, và các
tập đoàn ở dưới.
Nền công ích này cũng cần có một tổ
chức quốc tế có khả năng đáp ứng
những nhu cầu muôn mặt của con người trong lănh
vực xă hội, và đối phó với bao hoàn cảnh
đặc biệt có thể xảy ra. Công
ích luôn hướng tới việc thăng tiến con người,
lệ thuộc vào trật tự của các nhân vị,
đặt nền tảng trên chân lư, được
thiết lập trong công b́nh, được sinh động
bởi t́nh yêu.
III.
Trách
nhiệm và tham gia (1913-1927)
Tham
gia là sự dấn thân tự nguyện và quảng đại
của con người vào những giao dịch xă hội. Tất
cả mọi người phải tham gia, tùy theo địa
vị và vai tṛ của ḿnh, để mưu cầu công ích.
Bổn phận này gắn
liền với phẩm giá con người. Con
người tham gia bằng cách làm tṛn các trách nhiệm cá
nhân của ḿnh. Các công dân
phải tích cực tham gia càng nhiều càng tốt vào
đời sống xă hội. Cũng
như mọi bổn phận luân lư khác, việc mọi người
tham gia vào công ích cũng đ̣i hỏi các thành viên
của xă hội phải hoán cải không ngừng. Phải
kết án nghiêm khắc những thủ đoạn dùng
để tránh né luật pháp và tránh né trách nhiệm
đối với xă hội, v́ chúng trái với những
đ̣i hỏi của công b́nh. Cần chăm lo phát
triển những định chế nhằm cải
thiện điều kiện sống của con người.
Những người cầm quyền có bổn
phận củng cố những giá trị đem lại
sự tín nhiệm nơi các thành viên trong cộng đồng,
và khuyến khích họ tham gia phục vụ đồng bào.
Sự tham gia này bắt
đầu từ công tác giáo dục và văn hóa.
Trở
về mục lục - Trang Sau