“Việc làm, như người ta thường nói, là điều cần thiết để nuôi nấng gia đình, dưỡng dục con cái và đảm bảo cho những người thân yêu của mình một đời sống xứng đáng… Công việc… là điều đặc trưng của con người. Nó biểu hiện phẩm giá được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa. Vì thế mà người ta cho công việc là thánh thiêng.”
Dưới đây là bản dịch bài Giáo Lý của ĐTC Phanxicô được ban hành ngày 19 tháng 8 năm 2015 trong buổi Triều Yết Chung tại Đại Sảnh Phaolô VI. Hôm nay ĐTC tiếp tục chu kỳ Giáo Lý về Gia Đình. Ngài giải thích về giá trị của việc làm.
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Sau khi suy nghĩ về giá trị của ngày lễ trong đời sống gia đình, hôm nay chúng ta tập trung vào một yếu tố bổ sung, đó là việc làm. Cả hai đều là một phần của chương trình tạo dựng của Thiên Chúa, nghỉ lễ và làm việc.
Việc làm, như người ta thường nói, là điều cần thiết để nuôi nấng gia đình, dưỡng dục con cái và đảm bảo cho những người thân yêu của mình một đời sống xứng đáng. Đối với một người đứng đắn và lương thiện, điều tốt đẹp nhất mà chúng ta có thể nói là: “Đó là một người làm việc”, là một người thật sự làm việc, một người không sống bám vào những người khác trong cộng đồng. Tôi thấy có rất nhiều người Á Căn Đình hôm nay, và tôi sẽ nói như họ nói là, “No vive de arriba – không sống trên lầu”.
Và thực ra việc làm, dưới hàng ngàn hình thức khác nhau, bắt đầu từ gia đình, cũng là chăm lo cho công ích. Và anh chị em học cách sống cần cù này ở đâu? Trước hết anh chị em học trong gia đình. Gia đình giáo dục cách làm việc bằng gương của cha mẹ: cha mẹ làm việc vì lợi ích của gia đình và xã hội.
Trong Tin Mừng, Thánh Gia Nazareth xuất hiện như một gia đình lao động, và chính Chúa Giêsu được gọi là “con bác thợ mộc” (Mt 13:55), hoặc thậm chí là “bác thợ mộc” (Mc 6:3). Và Thánh Phaolô cảnh báo các Kitô hữu: “Người nào không muốn làm thì đừng ăn” (2 Th 3:10). – Đó là một công thức tốt để giảm cân, không làm việc thì đừng ăn! – Thánh Tông Đồ đề cập một cách rõ ràng đến thuyết duy linh sai lạc của một số người, thực ra, họ sống dựa vào anh chị em mình mà “không làm gì cả” (2 Th 3:11). Dấn thân làm việc và đời sống tâm linh, theo quan niệm Kitô giáo, không đối nghich nhau một chút nào cả. Hiểu được điều này thật là quan trọng! Cầu nguyện và làm việc có thể và phải hoà hợp với nhau, như Thánh Bênêdictô dạy. Sự thiếu việc làm cũng có hại cho tinh thần, như việc thiếu cầu nguyện làm tổn thương đến sinh hoạt thực tiễn.
Công việc – tôi nhắc lại, trong hàng ngàn hình thức – là điều đặc trưng của con người. Nó biểu hiện phẩm giá được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa. Vì thế mà người ta cho công việc là thánh thiêng. Và do đó việc quản trị lao động là một trách nhiệm lớn lao của con người và xã hội, là điều không thể được trao vào tay một số ít người hoặc phó mặc cho một “thị trường” được thần thánh hoá. Gây ra thất nghiệp cũng có nghĩa là gây ra một tác hại trầm trọng cho xã hội. Tôi buồn rầu khi thấy có những người không có việc làm, không thể tìm được việc làm và mất phẩm giá vì không thể đem cơm bánh về nhà. Và tôi rất vui mừng khi thấy những nhà cầm quyền làm việc quá vất vả để tìm việc làm và cố gắng để mỗi người có một công việc. Việc làm là điều thánh thiêng, việc làm đem lại phẩm giá cho gia đình. Chúng ta phải cầu nguyện để không thiếu việc làm trong gia đình.
Cho nên, việc làm cũng như ngày lễ là một phần của kế hoạch của Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa. Trong sách Sáng Thế, đề tài trái đất như khu vườn ở nhà, được trao phó cho sự chăm sóc và làm việc của con người (2: 8.15), được tiên báo bằng một đoạn rất cảm động: “Khi Chúa là Thiên Chúa làm ra đất và trời, chưa có bụi cây ngoài đồng nào trên mặt đất, chưa có cây cỏ ngoài đồng nào mọc lên, vì Chúa là Thiên Chúa chưa cho mưa xuống đất và chưa có ai để canh tác đất đai, và có một dòng nước từ đất trào lên và tưới nó. “(2:4b-6a). Đó không phải là câu chuyện bịa đặt mà là mặc khải của Thiên Chúa; và chúng ta có nhiệm vụ hiểu và thấm nhuần nó một cách hoàn toàn. Thông điệp Laudato si, là thông điệp đề ra một môi sinh toàn bộ, cũng chứa đựng sứ điệp này: vẻ đẹp của trái đất và giá trị của việc làm được tạo thành để kết hợp với nhau. Cả hai đi cùng nhau: trái đất trở nên xinh đẹp khi nó được tác động bởi con người. Khi công việc bị tách ra khỏi giao ước giữa Thiên Chúa với người nam và người nữ, khi nó bị tách ra khỏi các phẩm chất tinh thần của họ, khi nó bị bắt làm con tin của luận lý thuần lợi nhuận và khinh thường sự đau khổ của đời sống, thì việc hạ giá của linh hồn làm ô nhiễm tất cả mọi sự: ngay cả không khí, nước, cỏ, thức ăn … Đời sống dân sự bị thối nát và môi sinh bị hư hại. Những hậu quả của nó ảnh hưởng nhiều nhất đến người nghèo và các gia đình nghèo nhất. Cách tổ chức công việc hiện đại đôi khi cho thấy một khuynh hướng nguy hiểm là coi cho gia đình như một trở ngại, một gánh nặng và một của nợ cho năng suất lao động. Nhưng chúng ta hãy tự hỏi: Năng suất gì? Và cho ai? Cái được gọi là “Thành Phố Thông Minh” chắc chắn là phong phú trong việc phục vụ và tổ chức; tuy nhiên, nó lại thường thù địch với trẻ em và những người già, chẳng hạn.
Đôi khi những người thiết kế và quan tâm đến việc quản lý sức lao động cá nhân tuyển dụng và sử dụng hoặc loại bỏ tuỳ theo ích lợi kinh tế. Gia đình là một thử thách lớn. Khi sự tổ chức công việc giữ nó làm con tin, hoặc thậm chí ngăn chặn đường đi của nó, thì khi ấy chúng ta chắc chắn rằng xã hội loài người đã bắt đầu làm việc chống lại chính mình!
Các gia đình Kitô hữu nhận được từ hoàn cảnh này một thách thức to lớn và một sứ vụ lớn lao. Họ đứng đầu trận tuyến về những nguyên tắc cơ bản của công trình tạo dựng của Thiên Chúa: căn tính và mối liên hệ của người nam và người nữ, việc sinh sản con cái, công việc chinh phục đất đai và biến thế giới thành nhà ở. Việc làm mất những nguyên tắc cơ bản này là một vấn đề rất nghiêm trọng, và trong ngôi nhà chung đã có quá nhiều rạn nứt! Công tác này không phải là dễ dàng. Đôi khi những sự liên kết giữa các gia đình xem ra giống như Đavid đứng trước mặt Gôliath… nhưng chúng ta biết thách thức ấy đã kết thúc như thế nào! Cần phải có đức tin và sự tinh khôn.
Nguyên xin Thiên Chúa ban cho chúng ta biết đón nhận ơn gọi của Ngài với niềm vui và hy vọng, trong thời điểm khó khăn này của lịch sử chúng ta, ơn gọi làm việc để đem lại phẩm giá cho mình và cho gia đình mình.
Phaolô Phạm Xuân Khôi chuyển ngữ