Sự Im Lặng của Chúa Giêsu
“Sự im lặng của Thiên Chúa không có nghĩa là Ngài vắng mặt.”
Dưới đây là bản dịch bài Giáo Lý thứ 28 về cầu nguyện của ĐTC Bênêđictô XVI ban hành trong buổi triều yết chung ngày Thứ Tư mùng 7 tháng 3 năm 2012 tại Quảng Trường Thánh Phêro. Lần này ĐTC mời gọi người Công Giáo dừng lại và tái khám phá giá trị của sự im lặng. Sự im lặng của Chúa Giêsu và Chúa Cha không có nghĩa là sự bỏ rơi, nhưng là một cuộc gặp gỡ thật sự.
* * * * *
Anh chị em thân mến,
Trong loạt bài giáo lý trước đây tôi đã nói về những lời cầu nguyện của Chúa Giêsu, và tôi không muốn kết luận suy niệm này mà không ngừng lại một giây lát ở chủ đề về sự im lặng của Chúa Giêsu, là điều quá quan trọng trong mối liên hệ của chúng ta với Thiên Chúa.
Trong Tông huấn Hậu Thượng Hội Đồng Giám Mục Verbum Domini, tôi đã đề cập đến vai trò của sự thinh lặng trong cuộc đời Chúa Giêsu, đặc biệt là trên đồi Golgotha: “Ở đây chúng ta thấy mình đứng trước “ngôn ngữ thập giá” (1 Cr 1,18). Ngôi Lời im tiếng, Người trở nên thinh lặng trong sự chết, bởi vì Người đã tự “nói” về mình cho đến lúc im tiếng, không còn giữ lại một điều gì cần phải truyền thông nữa’ (số 12). Đối diện với sự im lặng này của Thánh Giá, Thánh Maximô Giải Tội đặt trên môi Mẹ Thiên Chúa lời diễn tả sau đây: “Không lời là Lời của Chúa Cha, là Lời đã tạo dựng nên mọi tạo vật có thể nói; bất động là đôi mắt nhắm lại của Đấng mà nhờ lời và cử chỉ của Người, đã làm cho mọi sinh vật chuyển động” (Cuộc đời Đức Maria, số 89: Bản Văn về Đức Mẹ Maria trong thiên niên kỷ thứ nhất, 2).
Thập giá của Đức Kitô không những chỉ cho thấy sự im lặng của Chúa Giêsu như lời cuối cùng Người thưa với Chúa Cha, nhưng cũng cho thấy rằng Thiên Chúa nói qua sự im lặng: “Sự im lặng của Thiên Chúa, cảm nghiệm về sự xa cách của Đấng Toàn Năng và Chúa Cha là một quãng đường quyết định trong cuộc hành trình dương thế của Con Thiên Chúa, Ngôi Lời Nhập Thể. Khi bị treo trên cây gỗ thập giá, Người đã than khóc về nỗi đau khổ mà sự im lặng như thế gây ra cho Người: “Lạy Thiên Chúa, lạy Thiên Chúa của Con, sao Cha nỡ bỏ rơi Con?” (Mc 15: 34; Matthew 27:46). Kiên trì trong vâng phục cho đến hơi thở cuối cùng của cuộc đời trong bóng tối sự chết, Chúa Giêsu đã cầu khẩn Chúa Cha. Chính Ngài là Đấng mà Người đã phó mình trong giây phút vượt qua, vượt qua cái chết đến sự sống muôn đời: “Lạy Cha, Con phó linh hồn Con trong tay Cha” (Lc 23:46) “(Verbum Domini, 21). Kinh nghiệm của Chúa Giêsu trên Thánh Giá nói lên một cách sâu xa về tình trạng của người cầu nguyện và cho thấy tột đỉnh của lời cầu nguyện: sau khi đã nghe và chấp nhận Lời của Thiên Chúa, chúng ta cũng phải đo lường chính mình bằng sự thinh lặng của Thiên Chúa, là một diễn tả quan trọng của cùng một Lời Thiên Chúa.
Sự tác động lẫn nhau giữa lời nói và sự im lặng, là điều đánh dấu lời cầu nguyện của Chúa Giêsu trong suốt cuộc đời dương thế của Người, cũng ảnh hưởng đến đời sống cầu nguyện của chúng ta bằng hai cách. Cách thứ nhất liên quan đến việc đón nhận Lời Chúa. Sự im lặng bên trong và bên ngoài là điều cần thiết để chúng ta có thể nghe được Lời này. Và điều này đặc biệt khó khăn đối với chúng ta trong thời đại này. Thật vậy, chúng ta sống trong một thời đại không mấy thuận lợi cho việc chiêm niệm; ngược lại, đôi khi người ta có ấn tượng rằng mình sợ tách rời, ngay cả chỉ một giây lát, khỏi sự ào ào của những lời nói và hình ảnh, là điều đánh dấu và tràn ngập thời đại chúng ta. Đó là lý do tại sao, trong Tông Huấn Verbum Domini mà tôi vừa đề cập đến, tôi đã nhắc lại sự cần thiết phải được giáo dục về giá trị của im lặng: “Tái khám phá ra đặc tính trung tâm của Lời Chúa trong đời sống Hội Thánh có nghĩa là tái khám phá ra ý nghĩa của sự im lặng và bình an nội tâm. Truyền thống cổ kính của các Giáo Phụ dạy chúng ta rằng những Mầu Nhiệm của Đức Kitô đều có liên quan đến chính sự im lặng; chỉ nhờ nó mà Ngôi Lời mới có thể đến cư ngụ nơi chúng ta, như nơi Đức Mẹ Maria, người phụ nữ của Lời Chúa và của sự im lặng không thể tách rời nhau được”(số 66). Nguyên tắc này — mà theo đó, không có sự im lặng, người ta không thể nghe, lắng nghe hay nhận được một lời – áp dụng đặc biệt trước hết vào cầu nguyện cá nhân, nhưng cũng đúng với các nghi thức phụng vụ của chúng ta: để tạo điều kiện lắng nghe thật, chúng phải là những giây phút đầy thinh lặng và đón nhận không lời. Nhận xét này của Thánh Augustinô là vẫn còn có giá trị ngày nay: Verbo crescente, verba deficiunt – “Khi Ngôi Lời tăng lên, những lời [của loài người] phải giảm xuống” (x. Sermo 288, 5: PL 38, 1307, Sermo 120, 2: PL 38, 677). Các sách Tin Mừng thường trình bày Chúa Giêsu, đặc biệt là trong những lúc chọn lựa quyết định, rút lui vào một nơi cách xa đám đông và các môn đệ của Người, để cầu nguyện trong thinh lặng và sống trong mối liên hệ con thảo với Thiên Chúa. Sự im lặng có khả năng đào một chỗ sâu tận đáy lòng chúng ta, để Thiên Chúa có thể sống ở đó, để Lời của Ngài ở trong chúng ta, để tình yêu của chúng ta dành cho Ngài được bắt nguồn từ trong tâm hồn và thần trí chúng ta và sinh động hóa đời sống chúng ta. Như thế, cách thứ nhất là học im lặng, cởi mở lắng nghe, để mở lòng ra với tha nhân và với Lời Chúa.
Nhưng cũng có một mối liên hệ quan trọng thứ hai của sự im lặng với cầu nguyện. Thật vậy, không phải chỉ có sự im lặng của chúng ta, là điều làm cho chúng ta sẵn sàng lắng nghe Lời Chúa; thường trong cầu nguyện, chúng ta thấy mình đối diện với sự im lặng của Thiên Chúa, chúng ta cảm thấy hầu như bị bỏ rơi, có vẻ Thiên Chúa không lắng nghe chúng ta và cũng không trả lời chúng ta. Nhưng sự im lặng của Thiên Chúa, như Chúa Giêsu cũng đã cảm thấy, không phải là dấu chỉ của sự vắng mặt của Ngài. Người Kitô hữu biết rằng Chúa hiện diện và lắng nghe, ngay cả trong đêm đen của đau khổ, bị khước từ và cô đơn. Chúa Giêsu bảo đảm với các môn đệ của Người, và với mỗi người trong chúng ta rằng Thiên Chúa biết rõ các nhu cầu của chúng ta, trong mọi hoàn cảnh của đời sống chúng ta. Người dạy các môn đệ: “Khi cầu nguyện, các con đừng lải nhải những lời vô ích như Dân Ngoại; họ nghĩ rằng, cứ nhiều lời là được nhận lời. Ðừng làm giống họ, vì Cha các con đã biết rõ các con cần gì trước khi các con xin Ngài.” (Matthew 6:7-8): một tâm hồn hiểu biết, im lặng và cởi mở quan trọng hơn nhiều lời. Thiên Chúa biết tận đáy lòng chúng ta cỏn rõ hơn chúng ta, và Ngài yêu chúng ta; biết điều ấy là đủ cho chúng ta rồi.
Trong Thánh Kinh, kinh nghiệm của ông Gióp là điều thật đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực này. Không mấy chốc, ông mất tất cả mọi sự: gia đình, tài sản, bạn bè và sức khỏe của ông; cách cư xử của Thiên Chúa đối với ông có vẻ thực sự là một sự từ bỏ, hoàn toàn im lặng. Tuy nhiên, trong sự liên hệ của ông với Thiên Chúa, ông Gióp thưa với Ngài và kêu lên với Ngài: bất chấp tất cả những điều này, trong lời cầu nguyện của ông, ông vẫn giữ được đức tin của mình toàn vẹn, và cuối cùng, ông khám phá ra giá trị của kinh nghiệm của mình và sự im lặng của Thiên Chúa. Và như thế rốt cuộc ông kết luận khi thưa cùng Đấng Tạo Hóa: “Con biết Ngài chỉ vì nghe người ta nói, nhưng bây giờ đôi mắt con đã nhìn thấy Ngài” (G 42:5): hầu như tất cả chúng ta biết Thiên Chúa chỉ bởi nghe nói về Ngài, và chúng ta càng mở lòng ra cho im lặng của Ngài và sự im lặng của chúng ta, thì chúng ta bắt đầu càng thực sự biết Ngài. Lòng tin tưởng tột độ này mở ra một cuộc gặp gỡ rất thân tình với Thiên Chúa, môt cuộc gặp gỡ trưởng thành trong thinh lặng. Thánh Phanxicô Xaviê đã cầu nguyện với Chúa: “Con yêu Ngài không phải vì Ngài có thể cho con lên thiên đàng hoặc luận phạt con trong hỏa ngục, nhưng bởi vì Ngài là Thiên Chúa của con. Tôi yêu Ngài vì Ngài là Ngài.”
Gần đến lúc kết thúc những suy niệm về cầu nguyện của Chúa Giêsu, chúng ta hãy nhớ lại một số giáo huấn của Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo: “Việc cầu nguyện được mặc khải cho chúng ta một cách trọn vẹn nơi Ngôi Lời, là Đấng đã nhập thể và ở giữa chúng ta. Tìm cách hiểu lời cầu nguyện của Người qua những gì các nhân chứng của Người rao giảng cho chúng ta trong Tin Mừng, là đến gần Chúa Giêsu Cực Thánh, như như ông Môse đến gần bụi gai đang rực cháy: trước tiên là để chiêm ngưỡng Chính Người trong khi cầu nguyện, rồi lắng nghe Người dậy chúng ta cầu nguyện, sau cùng nhận biết cách Người chấp nhận lời cầu nguyện của chúng ta như thế nào” (số 2598).
Và Chúa Giêsu dạy chúng ta cầu nguyện thế nào? Chúng ta tìm thấy một câu trả lời rõ ràng trong Sách Toát Yếu Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo: “Chúa Giêsu dạy chúng ta cầu nguyện không những với lời kinh Lạy Cha” — chắc chắn là việc làm chính trong giáo huấn của Người về việc phải cầu nguyện thế nào – “nhưng còn dạy chúng ta cầu nguyện ngay cả lúc Người cầu nguyện. Với cách thức này, Người cho chúng ta thấy, bên cạnh nội dung của lời cầu nguyện, còn có những thái độ cần thiết cho việc cầu nguyện đích thực: tâm hồn thanh sạch đang tìm kiếm Nước Trời và sẵn sàng tha thứ cho kẻ thù của mình; sự tin tưởng mạnh mẽ, đầy tình con thảo, vượt quá những gì chúng ta có thể cảm nghiệm và thấu hiểu; sự tỉnh thức giúp người môn đệ tránh được cơn cám dỗ” (số 544).
Qua việc nghiên cứu tổng quát các sách Tin Mừng, chúng ta đã thấy rằng Chúa là người đối thoại, bạn bè, nhân chứng và thầy dạy thế nào trong việc cầu nguyện của chúng ta. Trong Chúa Giêsu tỏ lộ tính mới mẻ của cuộc đối thoại của chúng ta với Thiên Chúa: một lời cầu nguyện con thảo, mà Chúa Cha mong đợi nơi các con của Ngài. Và chúng ta học từ Chúa Giêsu làm sao lời cầu nguyện liên lỉ giúp chúng ta giải thích cuộc đời mình, đi đến những chọn lưa, cùng nhận ra và đón nhận ơn gọi của mình, khám phá ra những hồng ân mà Thiên Chúa đã ban cho mình, để mỗi ngày làm tròn Thánh Ý Ngài, là con đường duy nhất để đạt được cùng đích của đời mính.
Đối với chúng ta, những người thường bận tâm về hiệu quả cúa việc làm và những kết quả kết quả cụ thể, lời cầu nguyện của Chúa Giêsu cho chúng ta thấy rằng chúng ta cần phải dừng lại, để cảm nghiệm những giây phút thân tình với Thiên Chúa, bằng cáhc “xa lánh” những tiếng ồn ào hằng ngày để lắng nghe, để đi về “cội rễ” là điều nâng đỡ và nuôi dưỡng đời sống của mình. Một trong những giây phút cầu nguyện đẹp nhất của Chúa Giêsu là chính những giây phút – để đối đầu với bệnh tật, những nỗi thống khổ và hạn chế của những kẻ đối thoại với Người — Người hướng Chúa Cha trong cầu nguyện, và như thế Người đã dạy cho những kẻ chung quanh Người phải đi tìm nguồn gốc của niềm hy vọng và ơn cứu độ ở đâu. Tôi đã nhắc lại thí dụ cảm động về lời cầu nguyện của Chúa Giêsu tại ngôi mộ của Ladarô. Thánh Gioan kể lại sự kiện này: “Rồi họ lấy tảng đá ra. Chúa Giêsu ngước mắt lên và nói, ‘Lạy Cha, con cảm tạ Cha, vì Cha đã nghe lời con. Con biết rằng Cha hằng nghe lời con, nhưng con đã nói thế vì dân chúng đứng quanh đây, để họ tin rằng Cha đã sai con.’ Nói xong, Người kêu lớn tiếng, ‘Ladarô, hãy đi ra’” (Ga 11, 41-43).
Nhưng chính trong giờ phút khổ nạn và giờ chết của Người mà Chúa Giêsu đạt đến tột đỉnh chiều sâu của lời cầu nguyện của Người với Chúa Cha, khi Người thưa lời “xin vâng” tuyệt đối với chương trình của Thiên Chúa, và cho thấy làm sao ý chí con người tìm thấy sự thể hiện của nó trong việc gắn bó hoàn toàn với Thánh Ý của Thiên Chúa, chứ không phải là ngược lại. Trong lời cầu nguyện của Chúa Giêsu trong tiếng kêu lên với Chúa Cha trên Thánh Giá, “Tất cả những đau khổ của nhân loại ở mọi thời sống dưới ách nô lệ tội lỗi và sự chết, tất cả mọi lời van xin và chuyển cầu trong toàn lịch sử cứu độ… Ở đây Chúa Cha đã đón nhận tất cả và Người đã nhận lời vượt quá mọi hy vọng của chúng ta khi cho Chúa Con sống lại. Như thế, toàn thể kinh nguyện trong nhiệm cục sáng tạo và cứu độ đã được thực hiện và hoàn tất” (Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo, 2606).
Anh chị em thân mến, hãy tin tưởng cầu xin Thiên Chúa để chúng ta có thể sống con đường cầu nguyện con thảo của mình, bằng cách học hàng ngày từ Người Con Một, là Đấng đã làm người cho chúng ta, để biết phải hướng về Thiên Chúa thế nào. Những lời của Thánh Phaolô về đời sống Kitô hữu nói chung cũng áp dụng cho lời cầu nguyện của chúng ta: “Vâng, tôi tin chắc rằng, dù sự chết hay sự sống, thiên sứ hay ma quỷ, dù những sự việc trong hiện tại hay trong tương lai, dù quyền lực, dù trời cao hay vực thẳm, cho dù bất cứ gì khác trong các loài thụ tạo, cũng không có thể tách được chúng ta ra khỏi tình yêu của Thiên Chúa trong Ðức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta.” (Romans 8:38-39).
Phaolô Phạm Xuân Khôi chuyển ngữ