Hc 15: 15-20; 1 Corinthians 2:6-10; Mt: 5: 17-37
Cộng đoàn phụng vụ của chúng ta qui tụ ở đây thuộc nhiều hạng người khác nhau, với các nền văn hóa khác nhau, thuộc nhiều dân tộc và nguồn gốc,…Nhưng chính phép rửa trong Đức Giêsu nối kết chúng ta lại với nhau. Dù chúng ta có khác biệt thế nào và chúng ta có nói thứ tiếng gì đi chăng nữa thì chúng ta vẫn có thể cùng nhau thưa lên rằng: “Chúng tôi tin kính một Đức Giêsu Kitô và đường lối của Người là chính là đường lối của chúng tôi”. Căn tính của chúng ta là một cộng đoàn các môn đệ của Chúa Giêsu và chúng ta yêu mến Người. Vì thế, tình yêu của chúng ta dành cho Người thúc bách chúng ta sống như Người.
Nhưng chẳng phải vì nghe Bài giảng trên Núi trong những Chúa Nhật này khiến chúng ta chùn chân sao? Làm sao chúng có thể sống những giáo huấn này? Và làm sao chúng ta biết phải sống những giáo huấn này ra sao? Nhờ các phép lạ và giáo huấn, Đức Giêsu đã lôi cuốn đám đông dân chúng. Để dạy những người thân cận với mình, Người đưa họ lên trên núi. Cách đây hai Chúa Nhật, chúng ta được nghe Bài Giảng về Các Mối Phúc, đó là mở đầu của hàng loạt những bài giảng được gọi là Bài Giảng Trên Núi. Các Mối Phúc kêu gọi tất cả những ai muốn theo Đức Giêsu phải thay đổi nhữg thứ cần thiết bên trong. Những thay đổi đó được làm sáng tỏ dần dần trong những dụ ngôn sau của Người.
Khi chúng ta nghe bài giảng của Đức Giêsu thì những gì thánh Phaolô nói trong Thư I Côrintô là đúng: Chúng ta được kêu gọi để sống, không phải theo sự khôn ngoan của thế gian, nhưng là theo sự khôn ngoan của Thiên Chúa. Thánh Phaolô nhắc nhở chúng ta, sự khôn ngoan đó đã được tỏ bày cho chúng ta trong đời sống mà Chúa Giêsu “trong Thánh Thần”.
Nhờ hồng ân của Thánh Thần, chúng ta đón nhận Đức Giês Kitô như mặc khải trọn vẹn của Thiên Chúa trong thân xác. Ngày nay, chúng ta cũng phải nhắc nhớ mình rằng cũng một Thánh Thần đó giúp chúng ta có thể sống phù hợp với giáo huấn của Đức Giêsu. Sau hết, Đức Giêsu không chỉ cho chúng ta những đạo đức khắt khe hơn và cao hơn. Đó không phải là điều khiến cho những giáo huấn của Người thành đặc biệt. Nhưng, qua phép rửa và ân ban Chúa Thánh Thần, chúng ta khao khát và có sức mạnh thần thiêng để sống những gì chúng ta được dạy lại ngày hôm nay. Thần Khí mới trong chúng ta là tất cả những gì giúp chúng ta sống, như Đức Giêsu nói với chúng ta, với “đời sống công chính hơn các Pharisêu và các Kinh Sư”
Hôm nay tôi chọn bài Tin mừng ngắn. Bài kia hơi dài (5,17-37). Tôi không muốn làm đầy tai cộng đoàn với những điều nên làm và không nên làm. Nhưng ngay cả trong bài ngắn, Đức Giêsu cũng mời gọi chúng ta, không chỉ giữ lề luật cách hời hợt nông cạn hay chỉ vẻ bề ngoài, nhưng là lời đáp trả bên trong – thay đổi bên trong cách sâu sắc giúp chúng ta sống được những gì chúng ta được hướng dẫn.
Các môn đệ có lẽ rất mất tinh thần khi nghe Đức Giêsu giảng thế này. Cuối cùng thì Pharisêu được xem là công chính và thánh thiện. Đức Giêsu thách thức không chỉ những kẻ theo Người, mà người còn thách thức cả Pharisêu và các kinh sư nữa. Tôn giáo của họ sẽ đi sâu hơn là những công việc bên ngoài – động cơ tốt sẽ tạo nên hành vi tốt. Người yêu cầu cao! Những điều đó khó mà thực hiện được.
Những người Pharisêu dành rất nhiều thời gian và công sức để chu toàn Lề Luật. Họ là giai cấp trung lưu và không giống như những người nghèo kiết xác kia, chiếm đa phần đông trong số những người theo Đức Giêsu, các Pharisêu được học hành và cũng có thời gian nhàn rỗi mà theo đuổi sự tinh ròng của việc tuân giữ lề luật. Đâu là cơ hội cho những kẻ dốt nát, lao động kiệt sức và nghèo đói đang đi theo Đức Giêsu? Cũng vậy, đâu là cơ may cho chúng ta có thể hoàn trọn những giáo huấn này? Vậy mà, Đức Giêsu kêu mời chúng ta phải thánh thiện hơn những kinh sư và các Pharisêu!
Từ bài Tin mừng hôm nay, chúng ta thấy Đức Giêsu như muốn rút ngắn con đường có thể dẫn đến những án mạng. Vì thế, Người nhắc các môn đệ hãy kiềm chế cơn giận của mình. Trong những trường hợp ngoại tình, các gia đình thường tìm cách trả thù đôi trai gái đó vì đã làm nhục gia đình, đặc biệt là phía người chồng. Để tránh việc ngoại tình và những hậu quả hận thù đẫm máu có thể nổ ra sau đó, Đức Giêsu bảo các môn đệ thậm chí không được nghĩ đến vấn đề đó – không được ham muốn người khác. Ngoài ra, có thể có những tương quan tốt đẹp trong cộng đoàn, nhất là cộng đoàn những người có đức tin nếu mọi người biết cư xử chân thành với nhau; nếu như họ có thể tin tưởng lời người khác thì sẽ không có sự gian trá.
Đức Giêsu kêu gọi các môn đệ phải gương mẫu trong cách hành xử. Sống như thế với người khác, ngoài việc tạo nên mối tương quan yêu thương trong cộng đoàn, còn có thể hấp dẫn chính cộng đoàn ấy và giáo huấn của Đấng mà họ đi theo là Đức Giêsu. Hôm nay, Đức Giêsu đưa ra một mẫu gương cụ thể cho những điều Người nói với các môn đệ trong Chúa Nhật trước. Các ngài sẽ là “muối cho đời”, “ánh sáng cho trần gian” và là một “thành xây trên núi”.
Lưu ý đến cấu trúc của những câu nói. Mỗi câu bắt đầu bằng cụm từ: “Các ngươi nghe luật dạy rằng…” rồi Đức Giêsu đưa ra giáo huấn cụ thể của mình: “Còn Thầy, Thầy bảo anh em…”. Người lấy uy tín từ lời dạy của tiền nhân và rồi đưa ra ví dụ cụ thể, kêu gọi môn đệ của Người nên công chính hơn nữa, một “luật” chính xác hơn. Một “Luật Mới”.
Kitô hữu chúng ta được mời gọi sống nhiều cách thế khác nhau, trong tương quan với người khác và với thế giới. Chúng ta kiếm tìm sự giao hòa ở nơi có giận hờn và ly tán. Chúng ta kiềm chế dục vọng dù thế giới xung quanh có tha hóa. Chúng ta tin tưởng người khác và vì thế khi chúng ta hứa thì hãy giữ lời.
Điều gì giúp chúng ta sống những thách đố mà Đức Giêsu đặt ra trước mắt chúng ta? Hiễn nhiên chúng ta không thể thực hiện được điều đó chỉ nhờ việc chúng ta cắn răng cố gắng thực hiện, nhưng là nhờ chúng ta biết nhìn lên Đức Giêsu và hướng về tha nhân với tình yêu và sự hỗ tương. Có vẻ lý tưởng chăng? Vâng, có vẻ như thế, nhưng Đức Giêsu không đòi chúng ta phải hoàn thành những gì mà Người không giúp chúng ta thực hiện.
Chẳng có gì ngạc nhiên khi chúng ta chọn đọc sách Huấn ca hôm nay. Đó là một phần của Khôn Ngoan truyền thống trong Kinh Thánh Dothái. Theo truyền thống đó, những hành động của con người sẽ có những hậu quả cụ thể. Chúng ta được tự do tuân theo lối sống mà Chúa đã định hoặc không. Trong bài đọc hôm nay, dù ngắn, từ ngữ “Chọn” được nhắc lại tới ba lần. Truyền thống Khôn ngoan này nhấn mạnh đến tự do của chúng ta và khuyến khích chúng ta sử dụng tự do đó để chọn lựa phù hợp với sự khôn ngoan của Thiên Chúa. Vì những khó khăn chọn lựa đó, sách sách Huấn ca khuyến khích: “Tin tưởng vào Chúa, con sẽ được sống”. Chúng ta được đảm bảo rằng chọn lựa như thế sẽ được cho sống, vì Chúa nhìn đến kẻ có lòng tin. (Chúa nhìn đến những kẻ kính sợ Ngài.)
Đời sống Đức Giêsu cho chúng ta thấy Giáo huấn của Người như thế nào khi được thực hiện. Giờ đây Người là người Thầy khôn ngoan chỉ cho chúng ta cách sống và còn ban Thánh Thần để giúp chúng ta chọn những con đường ban sự sống đó. Người dạy chúng ta chọn những con đường giúp chúng ta đến với sự sống chứ không phải cái chết. Các môn đệ của Người tiếp tục sống những giáo huấn ấy trong cuộc đời của các ngài. Dù bất cứ hoàn cảnh nào, những người chưa bao giờ đọc Các Bài Giảng Trên Núi, cũng có thể học được nội dung này qua việc xem xét đời sống của chúng ta.