Đoạn Tin Mừng dài hôm nay chỉ có một chủ đề duy nhất: Nước Trời dưới một số khía cạnh khác nhau, không rời rạc mà bổ sung cho nhau. Riêng hai dụ ngôn nói về sức mạnh Nước Trời, nhiều lần tôi nghe giảng: sức mạnh này ví như hạt cải, tuy nhỏ bé, nhưng lại mọc thành cây lớn, như dúm men ít ỏi mà làm cho cả ba thúng bột dậy men. Nếu sức mạnh Nước Trời là sức mạnh của chân thiện mỹ, thì cũng có phần đúng, nhưng chỉ trên lý thuyết mà thôi chứ rất ít xảy ra trong thực tế. Ngay cả giữa các tu sĩ người ta còn nghi ngại nhiều về các gương mù gương xấu, hơn là tin tưởng vào gương lành, nhân đức. Giáo hội nói là có chân lý và ân sủng mà nhiều khi còn run sợ, lép vế trước các thói đời, lạc thuyết. Sức mạnh vô địch của Nước Trời chắc phải hệ tại ở một điều gì khác lắm…
Dụ ngôn thứ ba thì được đức Giê-su kể, rồi chính ngài lại giải thích, đáp ứng yêu cầu các môn đệ. Nhiều người cho rằng dụ ngôn này nói về tình trạng chịu vậy của người lành phải sống chung với kẻ dữ chờ ngày phán xét, nếu thật sự là thế thì nó ngược hẳn nội dung với hai dụ ngôn kia. Chắc chắn không thể thế được. Trước đây tôi vẫn hiểu là đức Giê-su ví von Nước Trời giống như hạt cải, như nắm men (thậm chí có khi cái tựa đề mấy ông dịch kinh thánh chọn ‘dụ ngôn cỏ lùng’ dễ làm hiểu lầm Nước Trời giống như cỏ lùng). Thực ra dụ ngôn là những câu chuyện, và ở đây Nước Trời được ví giống như ba hành động chứ không phải ba vật thể. Dụ ngôn thứ ba (lúa tốt và cỏ lùng) ví Nước Trời với thái độ của chủ ruộng chấp nhận tình trạng sống chung tốt xấu vì một mục đích cao cả hơn. Nếu đọc cả ba dụ ngôn và hiểu ba hành động trong thế liên hoàn, có thể ý nghĩa sẽ hiện rõ hơn.
Tôi thử diễn tả:
Nước trời chính là hành động từ nhân của Thiên Chúa và thực tại trong đó lòng thương xót ngài ngự trị và hành động. Lòng từ nhân này chấp nhận, và có thể như còn ‘mong’ cho có sự dữ, ‘đòi’ phải có sự tội trong cuộc đời qua mọi thời đại, ở mọi nơi (kể cả trong Giáo hội, đời tu) và nơi từng tâm hồn…(felix culpa). ‘Cứ để cả hai cùng lớn lên cho tới mùa gặt!’ Yếu đuối và tội lỗi không hề làm cho tình yêu thương xót này, dầu có xem ra âm thầm và khiêm hạ, bị giảm bớt hay thu hẹp, ngược lại càng làm cho nó lớn mạnh, bùng nổ mạnh mẽ. ‘Nước Trời cũng giống như chuyện hạt cải (nhỏ bé) người nọ lấy gieo trong ruộng mình…’ Và chính cái môi trường tội lỗi và thấp kém đó lại tạo cho lòng thương xót chứng tỏ được cái sức mạnh cải tạo và biến đổi vô địch của nó, ‘cho đến khi tất cả bột dậy men’.
Lấy trường hợp thầy thuốc chẳng hạn, một hình ảnh mà đức Giê-su đã sử dụng để ví với chính mình. Nghề của thầy thuốc cần, và gần như đòi, phải có người đau yếu bệnh tật. Người ta không gởi bác sĩ tới nơi toàn là người khỏe mạnh. Bệnh càng nhiều và con bệnh càng hiểm nghèo thì tay nghề bác sĩ không những không mai một, ngược lại còn phát huy và nổi danh hơn. Một bác sĩ được gởi tới bệnh viện chính là để chữa bệnh cho thật nhiều bệnh nhân, nhất là bệnh tình nặng nhất… cho tới khi họ hoàn toàn bình phục có thể trở về nhà. Và Nước Trời là thế đó. Thiên Chúa là thế đó.
Cụ thể hơn, là linh mục trong năm thứ 40, tôi nhìn vào cha sở họ Ars, thánh Vi-a-nê. Sứ mệnh mục tử tìm chiên lạc của ngài gần như đòi phải có một họ đạo hẻo lánh, khô khan, nguội lạnh như cái họ đạo Ars. Và chính vì được gởi tới cái họ đạo tội lỗi bê tha đó mà từ một linh mục tầm thường vô danh, Gioan Maria đã trở nên lừng danh thánh thiện; và vì ngài trung thành ở lại phục vụ đã dần dần biến đổi họ đạo Ars đó cả vùng lân cận, và còn xa hơn nữa… nên đạo hạnh lành thánh. Có như thế, Gioan Maria Vi-a-nê mới xứng danh là linh mục của Nước Trời, linh mục của Giê-su cứu độ, của Thiên Chúa nhân hậu và xót thương. Nếu muốn được là linh mục của Nước Trời, tôi không thể khác hơn… để nhiều người nhận được ra ‘Nước Trời đang ở giữa anh em’.
Lạy Thiên Chúa là chủ của Nước Trời đang được thể hiện nơi trần gian, xin biến đổi con nên linh mục của Nước Trời, để con không phàn nàn kêu trách tội lỗi của người đời, không khó chịu, chán nản trước các lầm lỗi của chính mình, cũng như của các anh em con. Ngược lại xin cho con biết dâng lời cảm tạ vì nhờ đó con càng được đồng hành với lòng thương xót Chúa, được tiến bộ và lớn mạnh lên trong sức mạnh thương xót, và được tham gia vào hiệu năng cải hóa và biến đổi mà chỉ có lòng thương xót thập giá mới có thể thực sự mang lại. Amen
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB