Chúa Giêsu cử hành bữa Tiệc Ly với các tông đồ vào áp Lễ Vượt Qua của người Do-thái. Chúng ta cùng đọc các bản văn quan trọng liên quan đến bữa Tiệc Ly để có một cái nhìn chung. Thánh Matthêô, vị tông đồ Chúa đã chọn và đã dự bữa Tiệc Ly cùng với Chúa và các tông đồ khác, ông viết: Cũng trong bữa ăn, Đức Giêsu cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng, rồi bẻ ra, trao cho môn đệ và nói: “Anh em cầm lấy mà ăn, đây là mình Thầy.” Rồi Người cầm lấy chén, dâng lời tạ ơn, trao cho môn đệ và nói: “Tất cả anh em hãy uống chén này, vì đây là máu Thầy, máu Giao Ước, đổ ra cho muôn người được tha tội (Mt. 26, 26-28).
Thánh Marcô là người Do-thái, thuộc dòng họ Lêvi. Sau khi Chúa Giêsu về trời, Marcô theo thánh Phêrô giảng đạo tại La-mã. Marcô là tác giả của Phúc Âm thứ hai đã ghi lại mạch lạc về cuộc đời Chúa Cứu Thế dựa theo lời giảng của thánh Phêro. Marcô đã ghi lại trong bữa tiệc Vượt Qua: Cũng đang bữa ăn, Đức Giêsu cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng, rồi bẻ ra, trao cho các ông và nói: “Anh em hãy cầm lấy, đây là mình Thầy.” Và Người cầm chén rượu, dâng lời tạ ơn, rồi trao cho các ông, và tất cả đều uống chén này. Người bảo các ông: “Đây là máu Thầy, máu Giao Ước, đổ ra vì muôn người (Mk 14,22-24).
Thánh Luca là một lương y và đồng thời là một văn sĩ. Luca viết Phúc Âm thứ ba, lời lẽ thật linh động và lưu loát. Ông là người ngoại trở lại tin theo Chúa Kitô. Luca là môn đệ và cùng đi loan truyền Tin Mừng với thánh Phaolô. Luca ghi chi tiết về bữa Tiệc ly: Rồi Người cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn, bẻ ra, trao cho các ông và nói: “Đây là mình Thầy, hiến tế vì anh em. Anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy.” Và tới tuần rượu cuối bữa ăn, Người cũng làm như vậy và nói: “Chén này là giao ước mới, lập bằng máu Thầy, máu đổ ra vì anh em (Lc 22, 19-20).
Các bản văn của các thánh sử và thơ của thánh Phaolô tông đồ đã bổ túc cho nhau và nhất lãm giữa các bản văn tường thuật. Thánh Phaolô nhận lãnh Tin Mừng trực tiếp từ Chúa Kitô Phục Sinh. Trong thơ gởi cho tín hữu thành Corintô, thánh Phaolô đã viết: Thật vậy, điều tôi đã lãnh nhận từ nơi Chúa, tôi xin truyền lại cho anh em: trong đêm bị nộp, Chúa Giê-su cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng tạ ơn, rồi bẻ ra và nói: “Anh em cầm lấy mà ăn, đây là Mình Thầy, hiến tế vì anh em; anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy.” Cũng thế, cuối bữa ăn, Người nâng chén và nói: “Đây là chén Máu Thầy, Máu đổ ra để lập Giao Ước Mới; mỗi khi uống, anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy.”(1Cor. 11,23-25).Thánh Luca và thánh Phaolô đã ghi chú trong lời chúc tụng, tạ ơn: Anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy. Theo truyền thống, các tín hữu thời sơ khởi đã tụ họp chia sẻ bữa tiệc bẻ bánh. Chữ Thánh Thể (Eucharist) còn có nghĩa là Tạ Ơn (gratitude, thankfulness, giving of thanks) đã được dùng rất sớm. Trong các Hang Toại Đạo vẫn còn dấu vết trên các bức tường vẽ hình bữa Tiệc Ly. Chính Chúa Giêsu đã lập lại nghi thức này khi Chúa ngồi ăn cùng các môn đệ đi về Emmaus. Thánh Thể trở nên trung tâm điểm của việc phụng vụ thờ phượng và tưởng nhớ đến Chúa Giêsu chịu chết và sống lại. Trong Đạo Công Giáo, Thánh Thể được gọi là Bí Tích. Bánh và rượu trở nên Mình và Máu Chúa thực sự qua việc biến thể (Transubstantiation) khi linh mục lập lại lời truyền phép của Chúa Giêsu.
Bí Tích Thánh Thể là trung tâm của tất cả các việc cử hành phụng vụ trong Giáo Hội. Chúng ta gọi việc cử hành này là Thánh Lễ, Bữa Tiệc Ly và tiệc Thánh (Lc. 22,17-20). Từ tiếng Hy-Lạp, thánh lễ còn có nghĩa là lễ Tạ Ơn. Chúa đã dâng lời chúc tụng tạ ơn. Những tín hữu đầu tiên tham dự việc cử hành Bẻ Bánh đã được thiết lập bởi Chúa Giêsu trong bữa Tiệc Vượt Qua vào đêm trước khi Chúa chịu chết. Sách Tông Đồ Công Vụ và thánh Phaolô cũng viết rằng các tín hữu đã tham dự việc phụng vụ thánh này như là bổn phận. Nói lên sự hiệp nhất trong một thân thể – Thân Thể của Chúa Kitô.
Giáo Hội sơ khai và thời các thánh Giáo Phụ thực hành những nghi thức này và chấp nhận những yếu tố của thánh thể là bánh và rượu trở nên Mình và Máu Chúa Kitô. Khái niệm về việc biến đổi bản thể bánh và rượu trở nên Mình Máu Chúa Kitô trong khi cử hành Phụng Vụ, Công Đồng Lateran V (1215) và thánh Thomas Aquinas đã dùng cách suy tư triết học vật lý của Aristote để giải thích hành động truyền phép của linh mục. Khi linh mục đọc lời truyền phép trên của lễ thì bản thể của bánh và rượu biến đổi thành Mình Máu Chúa (đây là sự biến đổi bản thể – essence) trong khi vẫn giữ hình thức phụ thuộc của bánh và rượu.
Vào cuối thời Trung Cổ, Bí Tích Thánh Thể được sùng kính, đặc biệt do các Nữ Tu sống chiêm niệm muốn bắt chước và chia sẻ sự đau khổ của Chúa. Họ muốn được kết hợp mật thiết với Chúa qua việc lãnh nhận Mình Thánh của Chúa. Năm 1264, Giáo Hội thiết lập Lễ Mình Máu Thánh Chúa (Corpus Christi). Đối với Giáo Hội Công Giáo, Bí tích Thánh Thể là lễ Hy Sinh (sacrifice) không đổ máu, được gọi là Phụng Vụ Thánh Thể. Các tín hữu được rước Mình Thánh Chúa cách trọn vẹn cho dù chỉ dưới hình bánh. Sau Công Đồng Vatican II, các tín hữu có thể rước Mình và Máu Thánh Chúa qua hai hình bánh và rượu. Giáo Hội còn có lòng sùng kính Chúa Giêsu ngự trong Bí Tích Thánh Thể. Mình Thánh Chúa được cất giữ trong Nhà Tạm để dùng như của ăn đàng cho những người hấp hối và đặc biệt để mọi người đến thờ lạy và kính viếng Chúa trong Bí Tích Thánh Thể.
Giáo Hội đã mất nhiều thế kỷ để hoàn tất việc cử hành phụng vụ Bí tích Thánh Thể. Qua nhiều suy tư của các nhà thần học về phụng vụ và đã áp dụng cử hành thánh lễ trong Giáo Hội khắp hoàn vũ. Bí tích Thánh Thể luôn là trung tâm của tất cả mọi cử hành phụng vụ thánh. Chúng ta biết trong các nhà thờ công giáo, Nhà Tạm Thánh Thể được đặt ngay chính điện, dưới chân thập giá Chúa. Ngày nay có một vài khuynh hướng đổi mới ở một số thánh đường, Nhà Tạm Thánh Thể được đặt sang một bên và Thánh Kinh một bên. Có nơi Nhà Tạm Thánh Thể được đặt riêng một chỗ có đèn chầu, để giáo dân đến kính viếng và tôn thờ.
Về việc cử hành phụng vụ, các linh mục là những người được chọn, đại diện đoàn dân Chúa dâng lễ mỗi ngày trên bàn thờ để đền tội. Quả vậy, thượng tế nào cũng là người được chọn trong số người phàm, và được đặt lên làm đại diện cho loài người, trong các mối tương quan với Thiên Chúa, để dâng lễ phẩm cũng như tế vật đền tội (Hb 5,1). Linh mục cũng chỉ là con người yếu đuối và tội lỗi. Linh mục cần sự sám hối và đền tội chính mình mỗi ngày. Thơ gởi cho Do-thái viết rằng: Mà vì yếu đuối, nên người phải dâng lễ đền tội cho dân thế nào, thì cũng phải dâng lễ đền tội cho chính mình như vậy (Hb 5,3). Còn Chúa Kitô đã dâng hiến lễ hy sinh đền tội chỉ một lần là đủ để tha tội cho mọi người trong mọi thời. Đức Giê-su không như các vị thượng tế khác: mỗi ngày họ phải dâng lễ tế hy sinh, trước là để đền tội của mình, sau là để đền thay cho dân; phần Người, Người đã dâng chính mình và chỉ dâng một lần là đủ (Hb 7,27).
Hiến tế tinh tuyền của Chúa Kitô đã xóa tội trần gian. Chúa Giêsu đã dùng chính sự sống mình dâng lên Chúa Cha làm của lễ giao hòa. Chúa lấy thịt máu của mình làm của ăn, của uống nuôi dưỡng linh hồn chúng ta. Chúa còn muốn hiện diện với chúng ta qua Bí tích Thánh Thể. Sau khi đọc lời truyền phép trên bánh và rượu, linh mục đã công bố: Đây là mầu nhiệm đức tin. Mầu nhiệm đức tin vượt trên sự hiểu biết của trí khôn con người. Sự biến đổi lạ lùng qua lời khẩn cầu Chúa Thánh Thần và quyền năng của Chúa Kitô phục sinh. Mầu nhiệm này đòi hỏi một niềm tin tuyệt đối. Bản thể của bánh rượu đã biến đổi trở nên Mình và Máu Thánh Chúa Giêsu. Mọi tín hữu phải hết sức cung kính và thờ lạy. Bánh rượu không còn là bánh rượu bình thường nữa. Mỗi khi lãnh nhận Mình Máu Thánh, chúng ta phải chuẩn bị tâm hồn tinh sạch và xứng đáng để chính Chúa ngự vào hồn ta. Khi linh mục hay thừa tác viên trao Mình Máu Thánh đều nói: Mình Thánh Chúa Kitô và Máu Thánh Chúa Kitô, chúng ta đáp lại Amen. Amen có nghĩa là chúng ta tin nhận và ước muốn rước Chúa thật sự.
Trong Giáo Hội, những thánh lễ đại trào hoành tráng có cả mấy trăm ngàn tín hữu tham dự. Cũng có những thánh lễ âm thầm trong ngục tối đơn côi. Đức cố Hồng y Phanxicô Nguyễn Văn Thuận kể lại, ngài dâng lễ hằng ngày với chỉ 3 giọt rượu, 1 giọt nước trong lòng bàn tay và một ít bánh nhỏ. Ngài cất giữ Mình Thánh Chúa trong những túi nhỏ và lưu truyền giữa các bạn tù để cùng thờ kính và lãnh nhận. Mình Máu Chúa hiện diện đã trở nên nguồn sinh lực dồi dào cho chính ngài và các anh em bạn tù. Chúa Giêsu ngự thật trong Bí Tích Thánh Thể. Chúa hiện diện mọi và đến với con cái của Ngài để ủi an và nâng đỡ,
Chúa Giêsu đâu muốn bị giam hãm trong Nhà Tạm. Chúa muốn gặp gỡ, tâm sự và ủi an mọi người khi sầu muộn. Có mấy khi chúng ta chạy đến với Chúa qua Bí tích Thánh Thể. Tự vấn lương tâm, chúng ta cảm thấy xấu hổ khi thân thưa với Chúa: Lạy Chúa, con yêu mến Chúa nhưng chưa bao giờ con quỳ lặng trước Thánh Thể Chúa tới 3 phút. Con bận rộn biết bao nhiêu công việc chồng chất hằng ngày. Con lo lắng cho gia đình, con khổ đau bệnh tật và con vất vả ngược xuôi. Con chưa có đủ giờ lo cho con và cho gia đình, làm sao con có giờ đến với Chúa được? Chúa thông cảm cho con.
Chúng ta hãy đáp lại lời Chúa mời gọi: Tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng (Mt. 11,28). Chúa Giêsu đã hứa ban thịt và máu của Ngài làm của nuôi linh hồn và còn cho chúng ta được chung hưởng hạnh phúc muôn đời. Chúa phán: Ai ăn thịt và uống máu tôi, thì được sống muôn đời, và tôi sẽ cho người ấy sống lại vào ngày sau hết, vì thịt tôi thật là của ăn, và máu tôi thật là của uống. Ai ăn thịt và uống máu tôi, thì ở lại trong tôi, và tôi ở lại trong người ấy (Jn 6,54-56).
Lm. Giuse Trần Việt Hùng
Bronx, New York