Chúa Nhật I Mùa Chay Năm A
Có một điều gì xuyên suốt qua ba cơn cái dỗ đức Giê-su phải vượt qua sau khi ngài ăn chay bốn mươi đêm ngày trong hoang địa, cũng như có một mẫu số chung nào đó trong ba cuộc thử thách được các Phúc âm tường thuật trong cuộc đời trần thế của đức Giê-su: khởi đầu sứ mệnh công bố Nước Trời, tại vườn Cây Dầu trước giờ tử nạn, và khi bị treo trên thập giá trong giờ hấp hối. Các cơn cám dỗ không chỉ lẻ tẻ từng lãnh vực nặng tính luân lý, mà tập trung vào chính sứ mệnh nòng cốt đức Giê-su là thiết lập và loan truyền mối tương quan mới ‘con người – Thiên Chúa’, và nội dung đích thực của nó.
Tôn giáo nào thì cũng nhằm xác lập tương quan ‘Thiên Chúa – con người’, nhưng đa phần đều qui về con người hơn là qui về Thiên Chúa. Xem ra chính con người mới là cứu cánh tối hậu. Người ta cầu khẩn cúng bái Ông Trời hay thần thánh thì cũng để được đáp ứng các nhu cầu bản thân. Người ta cố gắng ăn ngay ở lành, hay nắm giữ các qui luật của thượng giới thì cũng là để được ân thưởng theo luật nhân quả. Thậm chí đôi khi chỉ vì lợi ích riêng tư (được toại nguyện trong các điều mình cầu khẩn) mà người ta sẵn sàng bỏ đạo này để theo đạo khác, hoặc bỏ vị thần này mà theo vị thánh kia.
Dân Do Thái thời Cựu Ước kêu trách Gia-vê vì cơn đói khát họ phải chịu trong thời gian xuất hành trong hoang địa. Để thỏa mãn họ, Gia-vê đã phải cho man-na từ trời xuống, nước uống từ đá tảng vọt lên. Dân riêng muốn Gia-vê phải cung phụng họ, như điều kiện để được họ trung thành. “Nếu ông là con Thiên Chúa, thì truyền cho những hòn đá này hóa bánh ăn đi”. Cơn thử thách trong tương quan ‘con người – Thiên Chúa’ mà Giê-su Na-da-rét chịu cũng rất cổ điển: là con của Thiên Chúa thì có quyền được no thỏa khi đói bụng. Nhưng mối tương quan mới mà Giê-su rao giảng thì hoàn toàn ngược lại: “Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra”; có nghĩa là, trước hết, không phải Thiên Chúa buộc cho con người no đủ, mà là con người phải qui về Thiên Chúa.
Lịch sử Cựu Ước cũng đầy các dẫn chứng: dân riêng thì được Gia-vê bảo vệ khỏi mọi hiểm nguy; và đó là lý do để họ trung thành giữ giao ước. Tin thờ Thiên Chúa để được Người che chở giữ gìn khi gặp nguy biến, người ta vẫn thường nghĩ thế. “Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ lo cho bạn, và thiên sứ sẽ tay đỡ tay nâng, cho bạn khỏi vấp chân vào đá”. Đức Giê-su vượt qua cơn ‘cám dỗ’ phổ thông này bằng một xác định: “Ngươi chớ thử thách đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi”, có nghĩa là phải có một đức tin vô điều kiện: Thiên Chúa mới là trên hết và tất cả.
Đánh mất niềm tin vào Gia-vê để đặt nó nơi một vị chúa khác, nhất là vì mưu đồ chính trị hay vinh hoa lợi lộc, luôn bị người Do Thái coi là trọng tội thờ bụt thần. Đó là trường hợp điển hình nhất của việc coi mình là tuyệt đối trong tương quan ‘con người – Thiên Chúa’. Và đức Giê-su rất dứt khoát: “Ngươi phải bái lạy đức Chúa là Thiên Chúa ngươi, và phải thờ phượng một mình người mà thôi”.
Người tín hữu thời nào thì cũng bị cám dỗ về đức tin ở chính điểm này: Thiên Chúa hay chính tôi là trung tâm của mối tương quan? Vì là con người, đức Giê-su giống chúng ta ở chỗ luôn có khuynh hướng qui về mình trong mối tương quan này. Lo sợ cuộc khổ nạn đau đớn, ngài đã thốt lên: “Lạy Cha, nếu có thể được, xin cho con khỏi phải uống chén này” (Mt 26,39). Trên thập giá, trong nỗi cô đơn cùng cực, ngài than trách: “Lạy Thiên Chúa của con, sao ngài bỏ rơi con?” (Mt 27,46). Thế nhưng, trong niềm tin chân chính nhất, Giê-su vẫn luôn xác định Thiên Chúa mới thực là trung tâm. “Tuy vậy, xin đừng theo ý con, mà xin theo ý Cha”… “Lạy Cha, con xin phó thác hồn con trong tay Cha” (Lc 23,46).
Đối với tôi, trong tư cách một tín hữu, mùa chay phải là thời gian đặc biệt trong năm giúp tôi vượt qua thử thách đức tin này, mà chắc chắn ít nhiều tôi cũng đang mắc phải. Đó là điều kiện cần thiết để tôi có thể cử hành biến cố ‘Thiên Chúa hiến mình cho tôi’ cách trung thực nhất.
Lạy Chúa, mùa chay là thời gian mời gọi con củng cố đức tin còn rất non yếu của mình. Xin thanh luyện con, để khi cầu nguyện, con luôn biết trước hết, trên tất cả các điều mình ước muốn, qui về thánh ý Chúa. Trong mọi tình huống cuộc đời, xin cho con biết tín thác vô điều kiện vào lòng nhân ái Chúa. Amen
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB